Odpowiedzią na gwałtownie rosnące ceny gazu jest przejście na ogrzewanie ze źródeł odnawialnych. Nowa analiza Coolproducts pokazuje, że aby umożliwić konsumentom pokonanie początkowych kosztów przejścia na czyste ogrzewanie, rządy UE będą musiały zwiększyć dotacje o 70 miliardów euro.

Przejście z kotłów gazowych na odnawialne rozwiązania grzewcze jest nadal poza zasięgiem wielu europejskich gospodarstw domowych.

Gospodarstwa domowe, które chcą zainstalować ogrzewanie ze źródeł odnawialnych borykają się z powszechnym problemem – ogólnie rzecz biorąc: początkowy koszt instalacji pompy ciepła jest znacznie wyższy niż kotła gazowego, ale z kolei pompy ciepła są trzy razy bardziej energooszczędne. Po kilku latach użytkowania początkowy koszt nowej pompy ciepła może zostać zrekompensowany oszczędnościami na rachunkach za energię – ale na początku potrzebne są znaczne inwestycje.

Aby zmierzyć opłacalność przejścia na pompy ciepła i energię słoneczną, trzeba przyjrzeć się okresowi potrzebnemu na pokrycie ich kosztów początkowych (zakupu, montażu) poprzez oszczędności na rachunkach za energię, co jest znane jako „czas zwrotu”.

Przy istniejących zachętach i cenach przeciętna czteroosobowa rodzina o średnich dochodach znajdzie rozsądny czas zwrotu inwestycji (8 lat lub mniej) przy przejściu z kotła na paliwo kopalne na pompę ciepła tylko w 8 krajach unijnych – we Włoszech, w Portugalii, Hiszpanii, Finlandii, na Cyprze, Malcie, w Austrii i Francji.

Mówiąc najprościej, 19 z 27 krajów UE albo nie przeznacza wystarczających dotacji dla rodzin, aby pokryć z góry cenę rozwiązań grzewczych wykorzystujących odnawialne źródła energii, albo stosuje nieproporcjonalne systemy podatkowe na energię elektryczną. Brak wsparcia publicznego utrudnia upowszechnianie pomp ciepła i energii słonecznej w Europie.

Jednak rozwiązanie tego problemu byłoby bardziej wykonalne niż kiedykolwiek dla rządów UE.

Aby pompy ciepła były dostępne dla wszystkich, państwa członkowskie muszą zwiększyć subsydia o co najmniej 70 miliardów euro, co stanowi dodatkowy krok, który można by zredukować do 20 miliardów euro, gdyby wprowadzono podatek od CO2 w wysokości 100 euro/tonę. Takie są szacunki najnowszego badania przeprowadzonego przez Europejskie Biuro Ochrony Środowiska (EEB) na zlecenie kampanii Coolproducts.

• Zestawienie informacji dla każdego kraju UE i Wielkiej Brytanii
• Pełny raport, jeśli chcesz pogłębić lekturę

Zielone ciepło dla wszystkich

Tylko około 17,3% urządzeń grzewczych zainstalowanych w europejskich domach jest zasilanych energią elektryczną lub korzysta z czystych technologii.

Kończy się czas, aby usunąć gaz z sektora ogrzewania, który odpowiada za 12% całkowitej emisji CO2 w UE, co odpowiada emisji wszystkich samochodów w UE i 28% rocznego zużycia energii w UE.

Technologie nieemisyjne, mogące zastąpić kotły gazowe, olejowe i węglowe, istnieją od lat, a producenci kilkukrotnie manifestowali, że są gotowi na zmianę. Jedynym brakującym elementem w tym przejściu na czyste ogrzewanie jest wola polityczna. Po pierwsze, musimy zakazać sprzedaży kotłów gazowych do 2025 r., co jest niezbędne do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., jak zaleca Międzynarodowa Agencja Energii (IEA). Po drugie, musimy sprawić, by przejście na ogrzewanie odnawialne było przystępne dla wszystkich, co wymagałoby dodatkowego wysiłku w wysokości 70 miliardów euro w postaci dotacji.

Na szczęście łączny efekt krajowego przydziału planów odbudowy wraz z przychodami z opłat za emisję dwutlenku węgla może pozwolić rządom pokryć znaczną część dodatkowego wysiłku potrzebnego do sfinansowania początkowego kosztu pomp ciepła. Mimo tych możliwości, analiza pokazuje, że 20 z 27 rządów UE płaci miliony euro subsydiów na instalację nowych kotłów gazowych w naszych domach, pomimo dowodów, że spowalnia to wykorzystanie energii cieplnej ze źródeł odnawialnych i podważa cele klimatyczne Europy na 2030 r.

Pompy ciepła z czynnikami chłodniczymi o niskim współczynniku ocieplenia globalnego i technologiami solarno-termicznymi okazały się bardzo skutecznym, już dostępnym rozwiązaniem, które pozwala ograniczyć emisje, ale także chronić obywateli przed zależnością od gazu i jego niestabilnymi cenami. Te zasilane energią elektryczną urządzenia mogą odegrać ważną rolę w ograniczaniu ubóstwa energetycznego, ponieważ energia słoneczna i wiatrowa są obecnie tańsze niż paliwa kopalne i nie borykają się z problemami związanymi z rynkiem.

Podczas gdy analiza Coolproducts koncentruje się na gospodarstwach domowych o średnich dochodach, konieczne będzie podjęcie dodatkowych działań społecznych w celu wyeliminowania barier w „oczyszczaniu” ciepła dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Proponowany Społeczny Fundusz Klimatyczny Fit For 55, dochody z opłat za emisję dwutlenku węgla i kontynuacja programów na rzecz likwidacji ubóstwa energetycznego muszą zostać uwzględnione, aby zakup technologii odnawialnych był możliwy, a koszty bieżące zgodne z dochodami wszystkich.

Davide Sabbadin, specjalista ds. polityki w Europejskim Biurze Ochrony Środowiska (EEB), powiedział: „Nie wszystkie gospodarstwa domowe w Europie są równe, przynajmniej jeśli chodzi o uwolnienie się od gazu kopalnego. Państwa członkowskie i instytucje UE muszą wzmocnić swoje dedykowane fundusze, aby pokonać koszty początkowe i ustanowić ramy regulacyjne, które ułatwią korzystanie ze źródeł odnawialnych na rynku ogrzewania, ponieważ samo ustalanie cen emisji dwutlenku węgla nie wystarczy. Te polityki nie tylko mogą znacznie obniżyć emisje, ale mogą również zakończyć naszą zależność od gazu i chronić obywateli przed jego niestabilnymi cenami”.

Mélisa Zill, kierownik programu ds. ogrzewania w ECOS, powiedziała: Należy zaprzestać pompowania środków publicznych na technologie zanieczyszczające. Musimy przestać sprzedawać kotły gazowe i olejowe od 2025 roku. Rządy muszą pomóc wszystkim dokonać zmiany, nie pozostawiając nikogo w tyle. Wraz z rosnącymi cenami gazu i przyznawanymi środkami na odbudowę, państwa członkowskie UE stoją przed wyjątkową szansą”.

źródło: Coolproducts, informacja prasowa z dn. 18.10.2021